เปิดเวที “Thai PBS Verify Talk: #ฟีดนี้ไม่มีข่าวลวง” ระดม 13 ผู้เชี่ยวชาญต่อต้านข่าวปลอม ตีแผ่สังคมยุค AI สงครามข้อมูล ข่าวลวงหลอก Deepfake ภัยเงียบจาก AI ต้องแยกแยะ และเสริมทักษะเท่าทัน ชี้ “Thai PBS” สื่อที่น่าเชื่อถือ ปกป้อง/ตรวจสอบความจริง ฟื้นฟูความไว้วางใจ ตอกย้ำ Thai PBS Verify เครื่องมือตรวจสอบข่าวลวง ยกระดับสังคม เท่าทันสื่อ - AI ไม่ตกเป็นเหยื่อ
เมื่อวันที่ 30 มิ.ย. 68 องค์การกระจายเสียงและแพร่ภาพสาธารณะแห่งประเทศไทย (ส.ส.ท.) หรือ ไทยพีบีเอส โดยสำนักสื่อดิจิทัล จัดงาน “Thai PBS Verify Talk: #ฟีดนี้ไม่มีข่าวลวง” ซึ่งตรงกับ “วันโซเชียลมีเดีย” (Social Media Day) เพื่อเปิดพื้นที่ให้ภาคีเครือข่ายด้านการตรวจสอบข้อเท็จจริงได้ร่วมแลกเปลี่ยนองค์ความรู้ ประสบการณ์ และแนวทางการทำงาน สร้างสังคมข้อมูลข่าวสารที่ปลอดภัย น่าเชื่อถือ เป็นเกราะภูมิคุ้มกัน "ข่าวลวง" ที่แพร่ระบาดบนทุกหน้าฟีดของโซเชียลมีเดีย และเป็นประโยชน์ต่อส่วนรวมอย่างแท้จริง โดยมี 13 ผู้เชี่ยวชาญต่อต้านข่าวปลอม ร่วมขึ้นเวทีทอล์กบรรยายใน 12 หัวข้อ ภายในงานมีสื่อมวลชน นักวิชาการ นักเรียน นักศึกษา และผู้สนใจเข้าร่วมจำนวนมาก
รศ. ดร.วิลาสินี พิพิธกุล ผู้อำนวยการ ส.ส.ท. กล่าวว่า งาน “Thai PBS Verify Talk: #ฟีดนี้ไม่มีข่าวลวง” เป็นกระบวนการทำงานที่สามารถยกระดับสร้างความโปร่งใส่ เป็นธรรม และความรับผิดชอบในยุค AI หรือ ปัญญาประดิษฐ์ เพราะ AI ไม่ใช่นวัตกรรมอย่างเดียว แต่เป็นเรื่องของสิทธิ เสรีภาพ และความเท่าเทียม ปัจจุบันเราอยู่ในยุคที่ AI มีความก้าวหน้าอย่างรวดเร็ว จนกลายเป็น “อิทธิพลเงียบ” ในชีวิตประจำวัน เกี่ยวพันกับปากท้อง รายได้ และถูกห้อมล้อมในห้องแห่งเสียงสะท้อน (Echo chamber) การมองความจริงมีความซับซ้อนความไม่แน่นอน ไม่วางใจต่อสถาบันการเมือง เปราะบางขึ้นทุกที ความเชื่อมั่น จึงเป็นสิ่งที่มีค่าที่สุดของสังคม ขณะเดียวกันก็เกิดคำถามมากที่สุด “สื่อสาธารณะ” จึงต้องเป็นด่านหน้าของการปกป้องความจริง ตรวจสอบความจริง และฟื้นฟูความไว้วางใจ Thai PBS Verify ไม่ได้เป็นแค่ Fact-Checking แต่เป็นด้านหน้าของการปกป้องความจริงในสังคมประชาธิปไตย ที่ต้องอาศัยเครือข่ายความร่วมมือจากทุกภาคส่วน
รศ. ดร.วิลาสินี พิพิธกุล ผู้อำนวยการ ส.ส.ท.
“จริยธรรมของสื่อ คือ แนวต้านสุดท้ายของความจริงในยุค AI ไม่ว่าจะเป็นการตรวจสอบข้อมูล ตั้งคำถามกับแหล่งที่มา การเปิดพื้นที่ให้กับเสียงที่แตกต่าง เป็นหน้าที่ของสื่อมวลชน โดยเฉพาะสื่อสาธารณะ ที่ไม่สามารถละเลยได้ Thai PBS Verify จะเป็นเครื่องมือที่ใช้ในการตรวจสอบความจริง แต่จริยธรรมสื่อ คือเครื่องมือในการตรวจสอบความจริงของคนทำสื่อ ในการตรวจสอบตนเอง” ผอ. ส.ส.ท. กล่าว
รศ. ดร.ทวิดา กมลเวชช รองผู้ว่าราชการ กทม. กล่าวถึงหัวข้อ จากหน้างาน...สู่หน้าฟีด ปิดเกมข่าวปลอมในภาวะวิกฤต กล่าวว่า แม้ไม่ได้เป็นผู้เชี่ยวชาญด้านข่าวปลอม แต่จากการทำงานในภาวะวิกฤตบอกได้เลยว่า อย่าไปคุมสื่อ เพราะจัดการไม่ได้ เราต้องหาวิธีทำอย่างไรกับโซเชียลเน็ตเวิร์ก วิธีที่ใช้คือการ “สู้” ทำให้เราเป็นทางเลือกหนึ่ง อย่าให้เราไม่เป็นหนึ่งในทางเลือกของประชาชน เชื่อว่า ประชาชนมีวิจารณญาณ ดังนั้น ความจริงสามารถสู้ได้ ประเด็นสำคัญอีกประการคือ อย่าผิดพลาดบ่อย เมื่อผิดแล้วขอโทษ และบอกว่าแก้อย่างไร ไม่โยนความผิดให้คนอื่น อย่างน้อยข้อมูลที่เป็นทางเลือกก็จะสามารถแข่งได้ และในที่สุดประชาชนให้ความไว้วางใจเรา
รศ. ดร.ทวิดา กมลเวชช รองผู้ว่าราชการ กทม.
ด้าน กนกพร ประสิทธิ์ผล ผู้อำนวยการสำนักสื่อดิจิทัล Thai PBS กล่าวในหัวข้อ “AI-Deepfake กับสงครามข่าวลวงในยุคดิจิทัล” สะท้อนภาพรวมของภัยรูปแบบใหม่ในยุค AI พร้อมแนวทางการรับมือและตรวจสอบข่าวลวงของแพลตฟอร์ม Thai PBS Verify ว่า Deepfake เป็นหนึ่งในเทคโนโลยี Generation AI ที่กำลังกลายเป็น “อาวุธใหม่” ในสงครามข้อมูลข่าวสารยุคดิจิทัล แม้จะมีข้อดีด้านการลดต้นทุนการผลิต และทำให้เนื้อหาซับซ้อนเข้าถึงง่ายขึ้น แต่ก็มีความเสี่ยงสูงต่อการบิดเบือนความจริง กรณีตัวอย่าง เช่น คลิป Deepfake ของประธานาธิบดีบารัค โอบามา ที่ถูกตัดต่ออย่างแนบเนียน
ผู้อำนวยการสำนักสื่อดิจิทัล Thai PBS กล่าวอีกว่า รูปแบบของ Deepfake ที่พบได้บ่อย
1.Face Swift สลับหน้า
2.Voice เลียนเสียง
3.Synthetic Media สื่อจำลองสร้างใหม่ทั้งหมด
4.Re-enactments การแสดงสีหน้าขยับปากและท่าทางที่ควบคุมโดยบุคคลในวีดีโอต้นทาง
5.Text Based Deep Fake สร้างข้อความเลียนแบบสไตล์การเขียนหรือวิธีการสื่อสารของบุคคลหนึ่ง
กนกพร ประสิทธิ์ผล ผู้อำนวยการสำนักสื่อดิจิทัล Thai PBS
โดยกลุ่มเป้าหมายที่มักตกเป็นเหยื่อ เช่น สื่อมวลชน นักการเมือง บุคคลมีชื่อเสียง สำหรับวิธีการตรวจสอบ Deepfake ให้สังเกตลักษณะที่ผิดปกติ เช่น การเคลื่อนไหวของภาพผิดธรรมชาติ เช่น ดวงตาไม่กระพริบ, เสียงพูดมีโทนเดียว (monotone) หรือไม่มีเสียงพื้นหลัง, คำพูดผิดเพี้ยน หรือการสะกดคำไม่ถูกต้อง, แสงและเงาผิดธรรมชาติ ซึ่งถือเป็นความท้าทายของสื่ออย่างมาก โดยพบว่า มีการนำมาใช้กับผู้ประกาศข่าวไทยพีบีเอส และ Thai PBS Verify ตรวจสอบนำมาตีแผ่ว่าไม่เป็นความจริง
พ.ต.อ.เนติ วงษ์กุหลาบ รองผู้บังคับการปราบปรามการกระทำความผิดเกี่ยวกับอาชญากรรมทางเทคโนโลยี บช.ก. (CIB) กล่าวว่า ทุกคนคงเคยได้รับ SMS หรือเคยเจอข้อความน่าสงสัยในโซเชียลมีเดีย ไม่ว่าจะเป็น Facebook, Instagram หรือ LINE สิ่งเหล่านี้คือสนามล่าของ “แก๊งคอลเซนเตอร์” ที่จ้องจะหลอกลวงทุกเมื่อ จากข้อมูลพบว่า ที่ประเทศกัมพูชาเพียงแห่งเดียวมีแก๊งคอลเซนเตอร์มากกว่า 53 แก๊ง ทำงานกันเป็นระบบ เหมือนบริษัทขนาดย่อมในโลกออนไลน์มีการวางกับดักไว้หลายรูปแบบ ทั้งโฆษณาชวนเชื่อหลอกขายผลิตภัณฑ์ไร้คุณภาพ สร้างเพจข่าวปลอม ปลอมตัวเป็นเจ้าหน้าที่รัฐ โดยการใช้ถ้อยคำกดดัน สร้างความกลัว เพื่อให้เหยื่อทำตามโดยไม่ทันตั้งตัว จำไว้ว่า หน่วยงานรัฐจะไม่โทรมาขู่ หรือให้โอนเงินเด็ดขาด หากมีการติดต่อจะเป็นเอกสารทางไปรษณีย์เท่านั้น ถ้าเรามีภูมิคุ้มกันข่าวปลอม เราก็จะไม่ตกเป็นเหยื่อ ขอแค่มีสติ นั่นคือเกราะป้องกันที่ดีที่สุด
พ.ต.อ.เนติ วงษ์กุหลาบ รองผู้บังคับการปราบปรามการกระทำความผิดเกี่ยวกับอาชญากรรมทางเทคโนโลยี บช.ก. (CIB)
สำหรับ 13 ผู้เชี่ยวชาญด้านข่าวลวง ประกอบด้วย รศ. ดร.วิลาสินี พิพิธกุล ผู้อำนวยการ ส.ส.ท., รศ. ดร.ทวิดา กมลเวชช รองผู้ว่าราชการ กทม., กนกพร ประสิทธิ์ผล ผู้อำนวยการสำนักสื่อดิจิทัล Thai PBS, กชศร ใจแจ่ม กรรมการผู้จัดการ ฝ่ายปฏิบัติการ บริษัท โกโกลุก ประเทศไทย (Whoscall), กานดา จำปาทิพย์ บรรณาธิการ รายการสถานีประชาชน สำนักข่าว Thai PBS, พ.ต.อ.เนติ วงษ์กุหลาบ รองผู้บังคับการปราบปรามการกระทำความผิดเกี่ยวกับอาชญากรรมทางเทคโนโลยี บช.ก. (CIB), คณิศ บุณยพานิช บรรณาธิการบริหาร ด้านข่าวสืบสวน สำนักข่าว Thai PBS, อนุกูล พฤกษานุศักดิ์ รองโฆษกประจำสำนักนายกรัฐมนตรี, คุณวงศ์อะเคื้อ บุญศล โฆษกกระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม ฝ่ายการเมือง, อรุชิตา อุตมะโภคิน ผู้จัดการกลุ่มงานด้านนวัตกรรมการสื่อสาร The Active Thai PBS, พรรณิการ์ วานิช กรรมการบริหารคณะก้าวหน้า, แคลร์ ปัจฉิมานนท์ ผู้อำนวยการศูนย์ Thai PBS World, สิริประภา วีระไชยสิงห์ Outreach & Partnerships Manager, TikTok และ ดร.ตฤณห์ โพธิ์รักษา นักอาชญาวิทยาเชิงจิตวิทยาและพฤติกรรมอาชญากร มหาวิทยาลัยมหิดล
นอกจากนี้ภายในงานยังมีการจัดบูธนิทรรศการ พร้อมกิจกรรมให้ร่วมสนุกจาก Thai PBS Verify ร่วมด้วยบูธจากรายการสถานีประชาชน ซึ่งได้รับเสียงตอบรับจากผู้ร่วมงานร่วมกิจกรรมกันอย่างคับคั่งอีกด้วย สามารถรับชมเวทีทอล์กทั้ง 12 หัวข้ออีกครั้งได้ทาง www.thaipbs.or.th/VerifyTalk2025
ภาพบรรยากาศ “Thai PBS Verify Talk: #ฟีดนี้ไม่มีข่าวลวง”
ไม่พลาดทุกข่าวสาร สาระความรู้ และคอนเทนต์คุณภาพ ติดตามไทยพีบีเอสทุกช่องทางออนไลน์ ได้ที่
▪ Website : www.thaipbs.or.th
▪ Application : Thai PBS
▪ Social Media Thai PBS : Facebook, YouTube, X , LINE, TikTok, Instagram, Threads, Linkedin